Milliyet gazetesinin kuruluşundan 2004 Temmuz ayına kadar olan 54 yıllık dönemi kapsayan ve 376 bin sayfadan oluşan arşivi dijital ortama aktarılarak yarın itibariyle internette kullanıma sunuluyor. Sistemi kuran ekibin yöneticisi Doğan Gazetecilik Teknoloji Direktörü Yücel Okan Şentürk, konuyla ilgili merak edilen soruları yanıtladı... Milliyet 54 yılda basılan tüm sayılarını yarın (cumartesi) internetten erişime açıyor. İsteyen herkesin 376 bin sayfalık arşive internet üzerinden ücretsiz olarak ulaşabileceği sistemi kuran ekibin yöneticisi Doğan Gazetecilik Teknoloji Direktörü Yücel Okan Şentürk, konuyla ilgili merak edilen soruları yanıtladı: Milliyet Gazete Arşivi’ni kurma fikri nasıl doğdu? Doğan Gazetecilik Yönetim Kurulu Başkan Vekili Hanzade Doğan Boyner'in isteğiyle projeye başlandı. Doğan grubunun yeni teknoloji sunumu ve kullanımına, bilgiye erişime verdiği önem bu kararın alınmasında etken oldu. Ben de Fransa'daki kütüphanelerdeki bilgiye erişim kolaylıklarından etkilenmiştim. Bu projeyle bir bakıma hayalim gerçekleşti, bir “haber kütüphanesi” kurulmasına katkıda bulunma imkânım oldu. ‘Önce örnekler incelendi’ Çalışmalar nasıl yapıldı? İlk önce dünyada bu tür projelerin nasıl yapıldığını araştırdık. Arşivimiz kâğıt baskı olarak ciltlerde saklandığı için ciltleri sökmek gerekti. Zamanla ve kullanım ile kâğıtta aşınmalar meydana gelmiş olduğundan çok hassas olmak gerekti. Milliyet gazetesinin ekleri ile birlikte tüm kâğıt baskılarının, tarih vererek internet üzerinden erişilebilmesini sağlamayı amaçladık. Aynı zamanda bir haberin, tarihi bilinmese de, bir kelime yazılarak bulunabilmesi sağlanacaktı. Ciltlerin sökülmesi, tarayıcı ile dijital ortama taşınması, sayfa bilgilerinin kaydedilmesi, sayfaların onarımı, haber kupürlerine ayrılması, sayfa ve haber içeriğinin optik karakter tanıma yazılımı ile sözcük araması yapılması adımları sırayla yapıldı. Ardından da tüm bu haber kütüphanesini internetten erişilebilecek şekilde sunmak için altyapı oluşturuldu. ‘5 kişilik ekip oluşturduk’ Projenin her adımını Milliyet çalışanları gerçekleştirdi, değil mi? Projeyi ihale etmek için yerli ve yabancı firmalardan teklifler aldık aslında. Ancak çok azını yapabildiklerini ya da tüm adımları yapabilecek firmaların sunduğu maliyetlerin çok yukarıda olduğunu gördük. Teknik ekiplerdeki mevcut çalışanlarımızın yetenek ve tecrübelerini de göz önünde bulundurarak projeyi kendi insan kaynaklarımızla yapmaya karar verdik. Kaç kişilik bir ekip bu iş için çalıştı? Kimlerden destek aldınız? Proje operasyonunu ve altyapı kuruluşunu Bilgi Teknolojileri Müdürümüz Abdurrahman Dolar yönetti. İki kişilik bir ekip ile gerekli yazılımları yaptık. 2006 yılı temmuz ayından itibaren, beş kişilik bir ekip günde iki vardiya çalışarak günde yaklaşık 600 sayfayı elektronik ortama taşıdı, dört kişilik bir ekip sayfalardan haber kupürlerini kesti. Teknik Müdürlük hasar onarımı yaptı. Tarama işlemi 2008 Nisan’a kadar sürdü. Daha sonra, hasarlı sayfaların bir kısmının daha iyi kopyalarını Beyazıt Devlet Kütüphanesi’nden temin ederek dijital ortama taşıdık. Bu proje çok emek yoğun, iyi planlama ve itinalı bir çalışma gerektirdi. Sistemi Doğan Telekom'dan erişime açtık. Erişimin, araştırmacıların sayfalar ve haberler arasında hızla dolaşabilmesine imkân verecek navigasyon özellikleri içermesine, aynı zamanda da herhangi bir okuyucunun rahatlıkla aradığı sayfaya veya habere ulaşmasına imkân verecek sadelikte olmasına çalıştık. Daha gelişmiş bir arama Sistem nasıl kullanılacak? Sisteme internet üzerinden Gizlenmiş İçerikGörmek İçin Foruma Giriş Yapınız. ! veya Gizlenmiş İçerikGörmek İçin Foruma Giriş Yapınız. ! “arşiv” bağlantısı üzerinden erişilecek. Sayfa ve haberlere iki şekilde erişilebilecek. Herhangi bir sözcük veya sözcükler yazılarak arama yapılabileceği gibi, “Gelişmiş Arama” ile daha fazla ayrıntı vererek de, sözcüğün içinde geçtiği haber ve sayfalara ulaşılabilir. İkinci arama şeklinde ise yine ana sayfa üzerinde sırası ile yıl, ay ve ardından gün seçilerek istenen tarihli gazeteye ulaşılabilecek. Sistem kimlere ve hangi ihtiyaca yanıt verecek? Bu hizmet herhangi bir konuda geçmişte yayımlanan haberleri araştırma ihtiyacı duyan herkese, gazetecilere, araştırmacılara hizmet sunarken, diğer yandan, “Geçmişte ne olmuş?”a ilgi duyan, geçmişten bir şey arayan herkesin bu isteklerini karşılamaya çalışıyor. Belli bir dönemin sayfalarını peş peşe izleyerek o günlerde yaşanmış tarihsel olayların gün gün nasıl evrildiği görülebilir. O zamanki tarihte dünya çapında yankı yapan ancak bugün belki çoğumuzun bilmediği olaylardan, bilimsel keşifler, fotoromanlar, yazı dizileri ve ek yayınlara kadar. O tarihlerde yayımlanmış reklamlar ve ilanları da eklemek gerekir. Bu bakımdan reklam sektöründe çalışanlar ve reklamı yayımlanmış ürünleri üreten firmaların tarihsel gelişimlerini de göstermesi bakımından ilgi çekici olabilir. İsteyen herkese açık Bu yurtdışında yaygın olarak kullanılan bir sistem mi? Yurtdışında gazete kuruluşlarının arşivlerini internete açma çalışmaları devam ediyor ancak henüz çok yaygın değil. Milliyet Gazete Arşivi sadece Türkiye'de değil, dünyada da bu konuda liderler arasında bulunuyor. New York Times'ın arşivini geliştirmeye devam ediyorlar. Times yakın bir zaman içinde açtı, deneme süreci yeni bitti. Bazı ülkelerde kütüphaneler ya da üniversiteler tarafından yapılıyor. Finlandiya Ulusal Kütüphanesi, ülkede 1771 yılından bu yana yayımlanan tüm gazeteleri dijital ortama alma çalışmasını sürdürüyor. ABD’deki Utah Üniversitesi bölgede yayımlanan tüm gazetelerin arşivini internetten sunuyor. Sisteme erişim her zaman ücretsiz mi olacak? Herkes üye olabilecek mi? Kurumsal karar başlangıçta ücretsiz açılması yönünde oldu. Gazete arşivi dünyada yeni bir süreç. Gazete kuruluşlarının bu konudaki politikaları zamanla süreçlere bağlı olarak değişebiliyor. Örneğin, New York Times önceleri tamamen ücretliydi, şimdi bazı tarih dönemlerini ve bazı sunum şekillerini ücretli, bazılarını ücretsiz veriyorlar. Times ise ücretsiz olarak başladı ancak şimdi günlük, aylık, yıllık ücretler söz konusu. Milliyet arşivi kullanımında ise yine başlangıçta bazı günlük sınırlar söz konusu. Haber, sayfa arama, haberlerin ve sayfaların öngörünümlerini izlemek sınırsız, yalnız okuma boyutunda açıldığında, her kullanıcı için günde 20 sayfa ve 200 haber kupürü sınırı bulunmakta. Bu konudaki politikamız da ilerleyen süreçte gözden geçirilebilir. Bir başka deyişle ileride makul düzeyde ücretli sisteme geçmeyi düşünebiliriz. İsteyen herkes üye olarak sistemi kullanabilir. Arşiv niçin 2004 Temmuz’una kadar açık? Bu tarihten sonrasına ait Milliyet Gazetesi Arşivi, dijital ortamda iç kullanıma ayrılmış farklı bir arşiv sisteminde bulunuyor. Bu proje kapsamında bu tarihten öncesine ait basılı arşivi dijital ortama aldık. Önümüzdeki kısa süre içinde, 2004 Temmuz’undan bugüne kadar olan arşivi de aynı şekilde internette sunabileceğiz.
