Çoğu kullanıcının korkulu rüyası BIOS hakkında bilmeniz gerekenler... Hepsi burada... Her bilgisayarda bulunan ve genel olarak kullanıcıların pek de müdahelede bulunmadığı BIOS, sistem için çok önemli fonksiyonları içerisinde barındırır. Pek çok önemli işlevin yer aldığı BIOS ile örneğin sistem başlangıç ayarlarını yapabilir ve sisteminizle ilgili daha detaylı bilgilere yine BIOS altında ulaşabilirsiniz. Ancak BIOS'un bilinmeyen pek çok yönü de bulunmaktadır. Bu nedenle bu yazımızda BIOS'la yapabileceklerinizi masaya yatıracağız. Öncelikle BIOS'unuza nasıl ulaşabileceğinizi görelim. Genel olarak bilgisayarlarda BIOS'a ulaşmak için Del veya F2 butonları kullanılır. Bilgisayarınızı başlattığınızda siyah ekranda altta yazılı bulunan yazılara dikkat edin. Burada BIOS veya Setup olarak da belirtilen bölüme girebilmek için hangi butonun kullanılması gerektiği yazılıdır. BIOS'a girdikten sonra ise ilk olarak sizi BIOS'un ana menüsü karşılar. Bu bölümde genellikle bazı önemli ayarlar yer almaktadır. Main, Advanced, Power, Boot ve Exit genel olarak BIOS'un alt menüleri olarak dikkat çeker. Gün ve saat Gerekmedikçe bu ayarı ellemenize lüzum yok; zira BIOS saati kendi halinde de normal bir şekilde çalışır ve BIOS pili tükenene kadar BIOS gün ve saati çalışmaya devam eder. Bu saatin veya günün bozulması durumunda ise ilk akla gelecek nokta BIOS pilinin bitmiş olma ihtimalidir. Öncelikle BIOS'unuza nasıl ulaşabileceğinizi görelim. Genel olarak bilgisayarlarda BIOS'a ulaşmak için Del veya F2 butonları kullanılır. Bilgisayarınızı başlattığınızda siyah ekranda altta yazılı bulunan yazılara dikkat edin. Burada BIOS veya Setup olarak da belirtilen bölüme girebilmek için hangi butonun kullanılması gerektiği yazılıdır. BIOS'a girdikten sonra ise ilk olarak sizi BIOS'un ana menüsü karşılar. Bu bölümde genellikle bazı önemli ayarlar yer almaktadır. Main, Advanced, Power, Boot ve Exit genel olarak BIOS'un alt menüleri olarak dikkat çeker. Gün ve saat Gerekmedikçe bu ayarı ellemenize lüzum yok; zira BIOS saati kendi halinde de normal bir şekilde çalışır ve BIOS pili tükenene kadar BIOS gün ve saati çalışmaya devam eder. Bu saatin veya günün bozulması durumunda ise ilk akla gelecek nokta BIOS pilinin bitmiş olma ihtimalidir. IDE Detect Timeout Bazı anakartlar bilgisayarınızı o kadar hızlı boot (başlatmak) eder ki, sabit diskler bile bu hıza yetişemez. Bu tip bir problemle uğraşmamak için ise IDE Detect Timeout olarak da bilinen bu sürecin aşılması gerekir. Bu nedenle eğer sabit diskiniz tanımlanmadan bilgisayarınız açılmaya çalışıyorsa bu bölümdeki değeri yüksek tutabilirsiniz. Sürücüleri gerektiği gibi yüklemek BIOS'u pek kullanmayan ancak pek çok kullanıcının yakından tanıdığı bir fonksiyon vardır. Boot sekmesi altında bilgisayarınıza girerek sürücülerin boot sıralamasını görebilirsiniz. Sabit diskinizi bu boot sırasının bir numarasına, diğer sürücüleri de kafanıza göre bu sıraya dahil edebilirsiniz. Ancak bu noktada önemli bir hatırlatma yapmak gerekiyor: Eğer Windows diskini optik sürücünüze koyduysanız ve Windows CD/DVD'sini bilgisayarın açılışında boot etmek istiyorsanız, sabit diski ikinci sıraya düşürüp optik sürücünüzü bu listede ilk sıraya yerleştirmeniz gerekiyor. Tam ekran logo Bilgisayarınız açılırken tam ekran logoyla karşılaşırsınız. Bu genellikle bilgisayarınızın veya anakartınızın logosunu içerir. İlgili ayarı pasifize ettiğinizde artık bu logoyla da karşılaşmak durumunda kalmayacaksınız. Sistem bilgisi DEL mesajını kaldırma Bilgisayarınız açılırken karşınıza gelen "DEL butonuna basın" veya benzeri ibareyi isteğe bağlı olarak kaldırma şansına sahipsiniz. DEL ibaresini ortadan kaldırdığınızda özellikle çocukların bilgisayar kullanması dahilinde BIOS'a girmesinin önüne geçebilirsiniz. Sistem bilgisi Sistem bilgisi altında CPU tipi, CPU hızı, RAM miktarı ve BIOS sürümü gibi önemli bilgilere ulaşabilirsiniz. Eğer BIOS sürümünüz eskide kaldıysa, BIOS sürümü altında bunu rahatlıkla görebilirsiniz. Böylece BIOS'unuzu güncelleyebilir ve yeni donanımlara karşı bilgisayarınız daha uyumlu bir şekilde çalışabilir. Suspend mode ACPI Suspend Type olarak da bilinen bu fonksiyon, bilgisayarınızın uyku modunun (Sleep Mode) nasıl çalıştığına karar verir. İlgili ayarı S3 olarak belirlendiğinde tüm sürücüler kapalı konuma gelir; bu da bilgisayarınızın daha az enerji kullandığı anlamına gelir. Eğer bilgisayarınız uyandıktan sonra problem yaşıyorsanız ve sürücü güncelleştirmeleri de bu sorunu çözmüyorsa, S1 Suspend Mode'u tercih edebilirsiniz. Bu ayar, daha fazla sürücünün uyanık kalmasını sağlar. PS/2 klavye ile PC'yi uyandırma Eğer eski tip bir klavyeye sahipseniz (PS/2 gibi), klavyenizin herhangi bir butonuna tıklayarak bilgisayarınızı hemen açabilirsiniz. Wake-On-LAN Bu ayar sayesinde bilgisayarınız herhangi bir ağ aktivitesi tespit ettiğinizde otomatik olarak uyanır. Bu bölüm altında gerekli ayarların yapılması durumunda bilgisayarınızı internet üzerinden bile başlatabilirsiniz. LogMeIn tipi bir programı kullanarak uzaktan dosyalarınıza erişebilir, bilgisayarınızı bu şekilde evde değilken de kontrol edebilirsiniz. PC Health Status PC'nizin adeta sağlık durumunu gösteren PC Health Status altında bilgisayarınızın genel olarak sıcaklığını, voltaj değerlerini ve fan hızlarını görebilirsiniz. Voltage monitor Bilgisayarınızı, CPU'nuzu, hafızanızı ve diğer önemli donanım bileşenlerinin voltaj değerlerini gösterir. Temperature monitor Sıcaklık değeri donanımlarınız için son derece önemlidir. Özellikle işlemciniz söz konusuysa, CPU sıcaklığını yakından takip etmenizde fayda vardır. İşlemci modellerine göre çeşitlilik göstermekle birlikte her işlemcinin belirli bir sıcaklığın üzerine çıkmaması gerekir. Aksi taktirde işlemcinizin aşırı ısınması bilgisayarınızın normal bir şekilde çalışamamasına neden olur. Fan speed monitor Bu ayar altında fan hızınızı takip edebilirsiniz. Intel SpeedStep AMD sistemlerinde Cool n Quiet olarak da bilinen bu ayar ile güç tasarrufu yapabilir, CPU voltajını azaltarak fan sesinizi kısabilirsiniz. Windows Vista kullanıcıları bu ayara Denetim Masası'ndan ulaşabiliyor. Integrated Peripherals Bu ayar altında anakarta bağlı olan tüm sürücülerinizi listeleyebilir (firewire, network portları, ses gibi) ve bu sürücüleri dilediğiniz gibi pasifize edebilirsiniz. Böylece kullanılmayan sürücüleri pasif konuma getirebilir ve donanım çakışmalarının önüne geçebilirsiniz. Bunun dışında CPU ve RAM hızınızı da overclock denilen yöntemle arttırabilmeniz mümkün. Ancak CPU'nuzun hızını fazla arttırmaya çalıştığında işlemci sıcaklığınız da artacağından işlemcinizle başınız ciddi bir şekilde derde girebilir.
